Het Vera C. Rubin Observatorium, dat onlangs in Chili in gebruik is genomen, heeft in de eerste week 10 miljoen sterrenstelsels gedetecteerd. Het observatorium fotografeert elke paar nachten de hele zichtbare hemel en creëert zo de meest complete 'film van het heelal' tot nu toe.
Na deze start die alle verwachtingen heeft overtroffen, belooft de sterrenwacht in Chili niet alleen antwoorden te bieden op de grote raadsels van de astronomie, maar ook verschijnselen te ontdekken die we ons vandaag de dag nog niet eens kunnen voorstellen.
Het heelal is voor ons grotendeels stil en donker geweest. Ondanks onze vooruitgang zien we slechts momentopnames, statische foto's van een kosmos die daadwerkelijk levendig en dynamisch is. Maar daar komt verandering in. Op de dorre toppen van Cerro Pachón in Chili heeft een nieuwe reus zijn ogen geopend voor de hemel, en zijn eerste blik was oogverblindend.
In de eerste paar weken van zijn operationele bestaan heeft de Vera C. Rubin-sterrenwacht al een overweldigende kracht getoond: hij heeft miljoenen sterrenstelsels gecatalogiseerd en duizenden asteroïden met ongekende snelheid ontdekt. Dit eerste succes is echter niet het belangrijkste nieuws; het is eerder het eerste bewijs dat het krachtigste instrument voor het verkennen van het dynamische heelal al in ontwikkeling is. De echte vraag is: als dit nog maar het begin is, wat komt er dan?
De film The Universe, live
De Vera C. Rubin-missie is een project dat tien jaar duurt: de Legacy Survey of Space and Time (LSST). Het doel is niet om prachtige ansichtkaarten van de kosmos te maken, maar iets veel ambitieuzers. Elke drie nachten scant de 3200-megapixelcamera – de grootste ooit gebouwd – de hele hemel die zichtbaar is vanaf het zuidelijk halfrond. Het resultaat, tien jaar later, zal een ongekende film van de helft van de hemel zijn.
Deze aanpak stelt ons in staat om van een statische naar een dynamische visie te gaan, waarbij we veranderingen in het heelal bijna in realtime kunnen observeren. Het is vergelijkbaar met de overgang van één enkele foto van een stad naar de opnames van al haar beveiligingscamera's gedurende tien jaar.
De vier grote mysteries in hun focus
De kern van de Vera C. Rubin-missie is het onderzoeken van vier van de belangrijkste gebieden van de moderne kosmologie. Dit zijn de belangrijkste mysteries die het zal helpen oplossen:
1. Het ontrafelen van donkere energie en donkere materie. Dit is haar meest fundamentele doel. De materie die we zien – sterren, planeten, wijzelf – vormt amper 5% van het heelal. De rest is een compleet raadsel, verdeeld over donkere materie (27%) en donkere energie (68%). Door de locatie en vorm van miljarden sterrenstelsels in kaart te brengen, zal Rubin meten hoe de zwaartekracht van donkere materie ze samentrekt en hoe donkere energie de uitdijing van het heelal versnelt. Dit werk eert de nalatenschap van Vera Rubin zelf, de astronoom die het fundamentele bewijs leverde voor het bestaan van donkere materie.
2. Voltooi de inventarisatie van het zonnestelsel (en bescherm onszelf) . De telescoop wordt een ware asteroïdendetectiefabriek. Tijdens zijn missie zal hij naar verwachting tienduizenden potentieel gevaarlijke asteroïden (PHA's) – asteroïden met een diameter van meer dan 140 meter waarvan de baan de aarde dicht nadert. Dit zal ons de meest complete gevarenkaart tot nu toe opleveren. Hij zal ook de ijzige uithoeken van onze kosmische omgeving verkennen en duizenden nieuwe objecten in de Kuipergordel, de bevroren resten van de vorming van ons zonnestelsel, onthullen. Zal Rubin eindelijk de hypothetische Planeet Negen vinden? Het is zonder twijfel onze beste kans.
3. De Melkweg in vier dimensies in kaart brengen . Ons eigen sterrenstelsel herbergt nog steeds geheimen. Rubin zal de Melkweg tot in de kleinste details observeren en de positie en beweging van miljarden sterren in kaart brengen. Dit zal wetenschappers in staat stellen om "sterrenstromen" te zien – de spookachtige overblijfselen van kleinere sterrenstelsels die ons eigen sterrenstelsel in de loop van zijn geschiedenis heeft opgegeten – en de gewelddadige biografie van ons galactische thuis te reconstrueren.
4. Verken het "Transient Universe" Elke nacht verwerkt Rubins systeem een stortvloed aan data en stuurt zo'n 10 miljoen automatische meldingen over elk object dat in helderheid of positie verandert. Deze constante stroom aan informatie omvat supernovae (de explosie van stervende sterren), het twinkelen van verre sterren veroorzaakt door passerende exoplaneten, of de zonnevlammen veroorzaakt door zwarte gaten die materie verslinden. Astronomen over de hele wereld kunnen deze meldingen gebruiken om andere telescopen te richten en deze vluchtige verschijnselen te bestuderen terwijl ze zich voordoen.
Een nieuw tijdperk van ontdekking
Het Vera C. Rubin Observatorium markeert het begin van een nieuwe manier van astronomie bedrijven, gedreven door big data en constante monitoring. Het zal niet alleen vragen beantwoorden die we al stellen, maar de grootste nalatenschap zou wel eens precies het onverwachte kunnen zijn: de ontdekking van geheel nieuwe kosmische fenomenen waarvan we het bestaan vandaag de dag nog niet eens kennen.
In het komende decennium zullen veel van de belangrijkste nieuwsverhalen over de kosmos afkomstig zijn van gegevens verzameld op Cerro Pachón. Een ongekend venster is geopend, en aan de andere kant wachten de geheimen van een universum dat we eindelijk in beweging zullen kunnen zien.
04 aug. 25
