Eerste beelden van de James Webb-telescoop vrijgegeven door NASA

De eerste beelden van de James Webb-ruimtetelescoop hebben lang op zich laten wachten, maar het wachten is de moeite waard geweest. Zoals NASA-directeur Bill Nelson verklaarde in het persbericht waarin de vijf nieuwe beelden werden aangekondigd: "De mensheid is vandaag getuige van een baanbrekende nieuwe visie op de kosmos."

Deze eerste waarnemingen van de James Webb-telescoop, geselecteerd door een groep vertegenwoordigers van NASA, ESA, CSA en het Space Telescope Science Institute, vertellen het verhaal van het verborgen universum door alle fasen van de kosmologische geschiedenis heen. De publicatie van Webbs eerste beelden en spectra markeert het begin van de wetenschappelijke activiteiten voor de grootste en krachtigste telescoop ooit in de ruimte, waarmee astronomen over de hele wereld alles kunnen observeren, van objecten in ons eigen zonnestelsel tot het vroege heelal.

Deze beelden, waaronder de diepste infraroodopname van ons heelal die ooit is gemaakt, laten ons zien dat Webb ons zal helpen antwoorden te vinden op vragen die we ons nog niet eens hebben gesteld; vragen die ons zullen helpen het heelal en de plaats van de mens daarin beter te begrijpen.
Bill Nelson – NASA-beheerder

Dit zijn de 5 afbeeldingen die een nieuw tijdperk inluiden in de verkenning van het verste heelal.

1/5 Het diepste en scherpste infraroodbeeld van het verste heelal

Sterrenstelselcluster SMACS 0723 — **Credits: NASA, ESA, CSA en STScI**

De eerste van deze beelden die we kunnen waarnemen, is de detailweergave van de cluster van sterrenstelsels SMACS 0723. NASA's James Webb-ruimtetelescoop heeft de diepste en scherpste infraroodopname tot nu toe van het verre heelal gemaakt. Duizenden sterrenstelsels – waaronder de zwakste objecten die ooit in het infrarood zijn waargenomen – verschenen voor het eerst in Webbs blik. Dit deel van het uitgestrekte heelal is ongeveer zo groot als een zandkorrel die een mens op aarde op armlengte afstand vasthoudt.

2/5 Het schouwspel van een stervende ster

Zuidelijke Ringnevel — **Credits: NASA, ESA, CSA en STScI**

De zwakste ster in het midden van deze scène stoot al duizenden jaren ringen van gas en stof uit in alle richtingen. NASA's James Webb-ruimtetelescoop heeft details van de Zuidelijke Ringnevel onthuld die voorheen voor astronomen verborgen waren. Planetaire nevels zijn de schillen van gas en stof die sommige sterren uitstoten als ze sterven.

Deze nevel bevindt zich op een afstand van ongeveer 2500 lichtjaar. Webb zal astronomen in staat stellen om dieper in te gaan op vele andere specifieke details over planetaire nevels zoals deze, gevormd door wolken van gas en stof die door stervende sterren worden uitgestoten.

Door te begrijpen welke moleculen aanwezig zijn en waar ze zich bevinden in de gas- en stoflagen, kunnen onderzoekers hun kennis over deze objecten verfijnen.

3/5 De hete atmosfeer van een verre planeet

de atmosfeer rond WASP-96b — **Credits: NASA, ESA, CSA en STScI**

De James Webb-ruimtetelescoop heeft de onmiskenbare kenmerken van water vastgelegd, samen met bewijs van wolken en nevel, in de atmosfeer rond WASP-96b, een hete, opgeblazen gasreus die draait om een verre, zonachtige ster.

De waarneming, die de aanwezigheid van specifieke gasmoleculen onthult op basis van kleine afnames in de helderheid van precieze kleuren licht, is tot nu toe de meest gedetailleerde in zijn soort en toont Webbs ongekende vermogen aan om atmosferen te analyseren die honderden lichtjaren hiervandaan liggen.

De Hubble-ruimtetelescoop heeft de afgelopen twee decennia talloze exoplaneetsferen geanalyseerd en in 2013 voor het eerst duidelijk water gedetecteerd. Webbs onmiddellijke en meer gedetailleerde observatie is echter een grote stap voorwaarts in de zoektocht naar de karakterisering van potentieel bewoonbare planeten buiten de aarde.

4/5 De evolutie van sterrenstelsels en zwarte gaten

Op deze afbeelding zien we Stephans Kwintet in een nieuw licht. Deze enorme mozaïek is Webbs grootste afbeelding tot nu toe en beslaat ongeveer een vijfde van de diameter van de maan. Hij bevat meer dan 150 miljoen pixels en is opgebouwd uit bijna 1000 afzonderlijke beeldbestanden.

Webbs gegevens bieden nieuwe inzichten in hoe galactische interacties de evolutie van sterrenstelsels in het vroege heelal mogelijk hebben beïnvloed. Met zijn krachtige infraroodzicht en extreem hoge ruimtelijke resolutie onthult Webb nooit eerder vertoonde details in deze groep sterrenstelsels.

Schitterende clusters van miljoenen jonge sterren en stervormingsgebieden waar nieuwe sterren worden geboren, zijn overal op de afbeelding te zien. Brede staarten van gas, stof en sterren worden door gravitationele interacties van verschillende sterrenstelsels weggetrokken. Het meest dramatische is dat Webb enorme schokgolven vastlegt wanneer een van de sterrenstelsels, NGC 7318B, door de cluster trekt.

5/5 De kosmische afgronden en schitterende landschappen van de geboorte van sterren

De Caruna-nevel — **Credits: NASA, ESA, CSA en STScI**

Dit landschap van ‘bergen’ en ‘dalen’ bezaaid met heldere sterren is in werkelijkheid de rand van een nabijgelegen, jong stervormingsgebied genaamd NGC 3324 in de Carinanevel.

Deze afbeelding, gemaakt in infraroodlicht door de nieuwe James Webb-ruimtetelescoop van NASA, toont voor het eerst voorheen onzichtbare gebieden waar sterren ontstaan, de zogenaamde kosmische kliffen.

Webbs ogenschijnlijk driedimensionale afbeelding lijkt op grillige bergen op een maanverlichte nacht. Het is in werkelijkheid de rand van de gigantische gasholte in NGC 3324, en de hoogste "pieken" op deze afbeelding zijn ongeveer 7 lichtjaar in doorsnede. De holte is in de nevel uitgehouwen door intense ultraviolette straling en sterrenwinden van extreem grote, hete, jonge sterren in het centrum van de bel, boven het gebied dat op deze afbeelding te zien is.